به گزارش صبح پویا، پژوهشگران دانشگاه کمبریج با انجام اسکن مغزی روی حدود ۴۰۰۰ نفر تا سن ۹۰ سالگی، به نتایج خیرهکنندهای درباره الگوی تغییرات مغز در طول عمر دست یافتند. این مطالعه نشان میدهد که مغز در طول زندگی پنج مرحله متمایز را طی میکند و نقاط عطف اصلی این تحولات در سنین ۹، ۳۲، ۶۶ و ۸۳ سالگی رخ میدهند.
بر اساس این یافتهها، مرحله نوجوانی مغز، بر خلاف تصور قبلی، تا اوایل سی سالگی فرد ادامه مییابد؛ زمانی که اتصالات عصبی به اوج کارایی خود میرسند.
پنج مرحله متمایز رشد و تحول مغز
دکتر آلکسا ماوسلی، نویسنده اصلی این تحقیق، تأکید کرد که تغییرات مغز یک الگوی یکنواخت نیست، بلکه شامل نوسانات و فازهای بازآرایی است. این پنج مرحله عبارتند از:
-
دوران کودکی (تولد تا ۹ سالگی): مغز در این دوره به سرعت رشد میکند، اما اتصالات عصبی (سیناپسها) که در ابتدای زندگی بیش از حد ایجاد شدهاند، شروع به کاهش و تنک شدن میکنند. کارایی مغز در این مرحله پایین است.
-
نوجوانی (۹ تا ۳۲ سالگی): این دوره با یک تغییر ناگهانی در سن ۹ سالگی آغاز میشود. اتصالات مغزی به سمت کارایی بیرحمانه پیش میروند. این مرحله مهمترین دوره تقویت شبکه عصبی و افزایش کارایی مغز است و به همین دلیل، اوج عملکرد مغز در اوایل سی سالگی رخ میدهد. همچنین، این دوره بالاترین خطر برای شروع اختلالات سلامت روان است.
-
بزرگسالی (۳۲ تا ۶۶ سالگی): طولانیترین دوره زندگی مغز که با یک دوره ثبات مشخص میشود. تغییرات کندتر میشوند و کارایی مغز برخلاف نوجوانی، رو به کاهش میگذارد. این مرحله با «ثبات هوش و شخصیت» در بسیاری از افراد همسو است.
-
پیری زودرس (۶۶ تا ۸۳ سالگی): مغز دچار افول ناگهانی نمیشود، اما الگوهای ارتباطی تغییر میکنند. بهجای هماهنگی کلی مغز، مناطق مختلف شروع به کار مجزا و تخصصیتر میکنند. علائم زوال عقل و مشکلات سلامت مغزی در این سنین شایعتر میشود.
-
پیری متأخر (۸۳ سالگی به بعد): این فاز نهایی با تغییرات برجستهتر، مشابه پیری زودرس، مشخص میشود.
اهمیت این کشف در حوزه سلامت روان و آلزایمر
این الگوها که در مجله Nature Communications منتشر شده، میتواند به درک بهتر دلایل نوسان ریسک اختلالات سلامت روان و زوال عقل در طول زندگی کمک کند.
پروفسور دانکن آستل از تیم تحقیق کمبریج اشاره کرد که: «تفاوتها در سیمکشی مغز، مشکلات در توجه، زبان، حافظه و طیف وسیعی از رفتارها را پیشبینی میکند.» کشف این نقاط عطف دقیق میتواند مسیرهای جدیدی را برای مداخلات درمانی در سنین مختلف باز کند.