به گزارش صبح پویا، یک مطالعه جدید توسط دانشمندان دانشگاه مونترال کانادا نشان می‌دهد که نوشیدنی‌های حاوی کافئین، از جمله قهوه، حتی در زمان خوابیدن نیز می‌توانند آرامش مغز را مختل کنند. بر اساس مقاله‌ای که در نشریه “Communications Biology” منتشر شده است، کافئین فعالیت مغز را در طول شب افزایش داده و مانع از استراحت عمیق و بازسازی کامل آن می‌شود.
چگونگی اثرگذاری کافئین بر مغز در خواب
برای این مطالعه، ۴۰ داوطلب سالم در دو نوبت در آزمایشگاه به خواب رفتند: یک بار پس از مصرف کافئین و بار دیگر پس از دریافت دارونما. داده‌های ثبت‌شده با استفاده از EEG (نوار مغزی) و هوش مصنوعی حاکی از آن است که کافئین حالت “بحرانی” مغز را تقویت می‌کند. این حالت، که بین نظم و بی‌نظمی قرار دارد، مغز را در وضعیت هوشیاری و پردازش فعال اطلاعات نگه می‌دارد. با این حال، حفظ این وضعیت در طول شب، مانع از “خاموش شدن” کامل مغز و بازیابی مناسب آن می‌شود.
تأثیر کافئین در گروه‌های سنی مختلف
این تأثیر کافئین به‌ویژه در گروه سنی جوان‌تر، یعنی ۲۰ تا ۲۷ سال، به وضوح مشاهده شد. در این افراد، کاهش امواج آهسته (آلفا و تتا) که با خواب عمیق و ترمیمی مرتبط هستند و افزایش امواج سریع بتا (مختص بیداری) ثبت شد. به نظر می‌رسد این پدیده به حساسیت بالاتر جوانان به کافئین مربوط می‌شود، زیرا در این سن، مغز دارای گیرنده‌های آدنوزینی بیشتری است که کافئین آن‌ها را مسدود کرده و تأثیر قوی‌تری می‌گذارد.
با افزایش سن، تعداد این گیرنده‌ها کاهش می‌یابد و به همین دلیل، تأثیر کافئین نیز کمتر می‌شود. در افراد ۴۱ تا ۵۸ سال، تأثیر کافئین بر خواب خفیف‌تر بود. با این وجود، محققان تاکید دارند که حتی در بزرگسالان نیز، مصرف قهوه در ساعات شب می‌تواند فرآیند بهبودی کامل مغز را مختل کند.
فراتر از کافئین: قدرت انتظار ذهنی
نکته جالب توجه این است که تحقیقات قبلی نیز نشان داده بود که حتی قهوه بدون کافئین نیز می‌تواند سطح هوشیاری و تمرکز را افزایش دهد. این تأثیر بیشتر ناشی از انتظار ذهنی است؛ به این معنی که مغز به تصور وجود کافئین واکنش نشان می‌دهد، حتی اگر ماده محرک واقعی در نوشیدنی وجود نداشته باشد. این یافته بر پیچیدگی رابطه مغز و مواد مصرفی تاکید می‌کند.